W skład rat, zarówno malejących, jak i stałych, wchodzą części kapitałowa i odsetkowa. Kapitał to część pożyczonych pieniędzy, którą zwracamy bankowi, odsetki zaś to ponoszony przez nas koszt pożyczki. Różnica między ratami równymi i malejącymi opiera się na proporcji między częścią kapitałową i odsetkową.
W przypadku rat malejących część kapitałowa jest stała, a część odsetkowa naliczana jest od pozostałego zadłużenia. W związku z tym, że zadłużenie jest co miesiąc mniejsze, maleje część odsetkowa raty, a co za tym idzie – wysokość całej raty.
W przypadku rat równych bank, generując harmonogram spłaty, wyliczy raty tak, aby co miesiąc rata była taka sama. Oznacza to, że w początkowym okresie kredytowania część odsetkowa raty jest najwyższa i z czasem maleje.