Do tej pory wielu z nas zaangażowało się w pomoc osobom, które uciekły przed wojną w Ukrainie. Transport z granicy, pomoc w znalezieniu domu czy pracy czy choćby zbiórki niezbędnych rzeczy to tylko czubek góry lodowej. Jednak w trakcie pomocy rodzi się często wiele pytań o formalności i zagadnienia prawne. Oto najważniejsze odpowiedzi na pytania związane ze specustawą oraz przepisami dotyczącymi osób z Ukrainy. Istnieje również wersja poradnika w języku ukraińskim.

1.     Jakie są podstawy wjazdu na terytorium Polski z terytorium Ukrainy?

Co do zasady, podstawą wjazdu cudzoziemców na terytorium Polski mogą być:

a) w ramach ruchu bezwizowego – stosowny dokument podróży, np. paszport biometryczny

−        pobyt bezwizowy może trwać do 90 dni liczonych w okresie 180 dni;
−        legalne przekroczenie granicy odbywa się na podstawie dokumentu podróży uprawniającego do przekroczenia granicy (np. paszport biometryczny), który:

1.           jest ważny co najmniej trzy miesiące po planowanej dacie wyjazdu na terytorium państw członkowskich,
2.          został wydany w okresie ostatnich 10 lat;
−        w dokumencie odnotowuje się wjazd na terytorium Polski stosowną pieczątką.

b) wiza krajowa (typu D) lub wiza Schengen (typu C)

−        wizy krajowa oraz Schengen uprawniają do tylu wjazdów na terytorium Strefy lub Rzeczpospolitej, ile wskazanych zostało na naklejce wizowej
−        w przypadku, gdy naklejka wizowa wskazuje: „MULT”, wiza uprawnia do wielokrotnego przekraczania granicy w okresie jej ważności.

c) dokument pobytowy wydany przez inne państwo należące do strefy Schengen
d) zezwolenie na pobyt czasowy, pobyt stały lub pobyt rezydenta długoterminowego UE wraz z ważną kartą pobytu
e) wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, złożony na polskim przejściu granicznym:

−        wniosek składany jest do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców;
−        złożenie wniosku możliwe jest m. in.:

1.     w trakcie wjazdu na terytorium Rzeczpospolitej, po poinformowaniu funkcjonariusza Straży Granicznej;
2.    podczas pobytu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w dowolnej placówce lub oddziale Straży Granicznej.

f) zgoda komendanta Straży Granicznej udzielona podczas przekraczania granicy (najczęstsza podstawa wjazdu z terytorium Ukrainy dla osób, nieposiadających dokumentów).

WAŻNE:

Wymogi przedstawienia ważnych dokumentów podróży, wiz lub dokumentów uprawniających do wjazdu na dzień dzisiejszy nie obowiązują, a osoby uciekające przed konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy zostaną wpuszczone na terytorium Polski. Wskazane jest posiadanie jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego tożsamość. Jeśli dziecko nie ma dowodu tożsamości lub paszportu, przydatny może okazać się akt urodzenia lub świadectwo szkolne.

Opisane powyżej okresy legalnego pobytu na podstawie określonych dokumentów zostały wydłużone przez stosowną ustawę [patrz: punkt 6 poniżej], toteż nie musisz się przejmować, jeśli przebywasz w Polsce w ramach np. ruchu bezwizowego.

Warto również pamiętać, że jeśli przybyłeś do Polski na podstawie jednego z powyższych dokumentów (po 24.02. lub przed), w ramach szczególnych regulacji dotyczących przeciwdziałaniu COVID-19 uległy przedłużeniu okresy ważności zezwoleń na pobyt czasowy, wiz krajowych oraz uznania za legalny pobytów cudzoziemców przebywających w Polsce m. in. w ramach ruchu bezwizowego – do 30 dni od dnia odwołania stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego (stan ten wciąż trwa).

2. Przekroczyłem granicę, ale nie uzyskałem pieczątki w paszporcie biometrycznym – co mogę zrobić?

Jeśli jesteś osobą, która przekroczyła granicę polsko-ukraińską po dniu 24.02.2022 r. i nie posiadasz dowodu wjazdu do Polski (stempla w paszporcie lub innego, stosownego dokumentu potwierdzającego datę przybycia na terytorium), możesz udać się do urzędu gminy, w której aktualnie przebywasz (jeśli przebywasz w ośrodku miejskim, wniosek możesz złożyć w urzędzie miasta) w celu złożenia stosownego wniosku o zarejestrowanie wjazdu.

Pamiętaj, że na złożenie wniosku masz 60 dni od dnia wjazdu do Polski.

To ważne! Tzw. „specustawa”, która kreuje wiele uproszczonych rozwiązań i uprawnień gwarantowanych obywatelom Ukrainy uciekającym przed konfliktem zbrojnym na terytorium Polski, znajduje zastosowanie do osób, które wjechały na terytorium Polski legalnie. W celu korzystania ze swoich uprawnień, musisz mieć możliwość wykazania legalnego wjazdu.

3. Czy po wjeździe na terytorium Polski muszę zgłosić do punktu recepcyjnego?

Nie, rejestracja w punktach recepcyjnych nie jest obowiązkowa, choć możesz uzyskać tam wymagane informacje oraz potrzebną pomoc, w tym pomoc rzeczową, podstawową pomoc medyczną oraz informacje w zakresie znalezienia transportu lub noclegu. Nie masz jednak obowiązku dokonywania rejestracji, czy zgłaszania się do punktów recepcyjnych.

Listę punktów recepcyjnych znajdziesz pod adresem: https://uahelp.info/pl/punkty-recepcyjne/ . Pamiętaj, że punkty recepcyjne nie znajdują się wyłącznie przy granicy, a pomoc możesz uzyskać w wielu miastach w Polsce.

4. Czy muszę rejestrować się jako uchodźca?

Nie, nie musisz starać się o status uchodźcy, aby legalnie przebywać na terytorium Polski. To rozwiązanie jest raczej odradzane w przypadku obywateli Ukrainy, ponieważ wiąże się z wieloma niedogodnościami dla osób składających wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej (bo tak właśnie nazywamy wniosek rozpoczynający proces starań o „status uchodźcy”).

Udzielenie ochrony międzynarodowej upoważnia do korzystania z wielu uprawnień z zakresu prawa do pobytu, pracy, pomocy społecznej, dostępu do edukacji. Jednocześnie procedura udzielenia ochrony międzynarodowej trwa relatywnie długo (decyzja powinna zostać wydana w ciągu 6 miesięcy, jednak zwykle czas oczekiwania na jej wydanie sięga kilkunastu miesięcy), jest procesem angażującym i wiąże się m. in. z następującymi ograniczeniami:

−        niemożnością podjęcia pracy przez okres co najmniej 6 pierwszych miesięcy trwania procedury;
−        niemożność opuszczania terytorium Polski w okresie oczekiwania na decyzję;
−        możliwość zatrzymania Twojego paszportu przez organ prowadzący postępowanie o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Pamiętaj, że jeśli złożyłaś/eś wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej (statusu uchodźcy) lub zadeklarowałaś/eś zamiar złożenia tego wniosku, znaczna część rozwiązań przewidzianych w polskiej tzw. „specustawie” nie będzie miała do Ciebie zastosowania. Jeśli chcesz z nich skorzystać, powinnaś/powinieneś cofnąć wniosek lub deklarację złożenia wniosku.

5. Czym jest specustawa i jakie gwarantuje mi uprawnienia?

Tzw. „Specustawa”, czyli ustawa z dnia 12 03 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium  tego państwa (dalej jako: „specustawa”) to niedawno uchwalony akt prawa powszechnie obowiązującego, przewidujący rozwiązania dotyczące legalizacji pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski po 24.02.2022 r. oraz doprecyzowujący powiązane z tym kwestie, spośród których wymienić można  – uzyskiwanie numeru PESEL, bezpłatny dostęp do służby zdrowia, dostęp do edukacji, warunki legalnego wykonywanie pracy, podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej, przedłużanie ważności dokumentów, które uprawniają do legalnego pobytu na terytorium Polski.

Jeśli jesteś obywatelem Ukrainy i spełniasz określone w specustawie przesłanki [wskazane m.in. w punkcie 6. poniżej], ustawa gwarantuje Ci objęcie ochroną czasową, w ramach której będą przysługiwały Ci powyższe uprawnienia.

6.    Wjechałem do Polski i co dalej? Jak długo mam zagwarantowany legalny pobyt na terytorium Polski?

Odpowiedź na to pytanie zależy od kilku zmiennych. Jeśli przybyłeś na terytorium Polski po dniu 24.02.2022 r. i jesteś:

1. obywatelem Ukrainy, który przybył do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy oraz deklarujesz zamiar pozostania na terytorium Polski;
2. jesteś małżonkiem obywatela Ukrainy, nieposiadającym ukraińskiego obywatelstwa małżonka i przybyłaś/eś na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy;
3. obywatelem Ukrainy posiadającym Kartę Polaka i wraz z najbliższą rodziną przybyłeś na terytorium Polski z powodu działań wojennych oraz deklarujesz zamiar pozostania na terytorium Polski;

   – Twój pobyt jest legalny przez okres 18 miesięcy od dnia 24.02.2022 r., tj. do dnia 24.08.2023 r. W takim wypadku jesteś również uważany za osobę korzystającą z ochrony czasowej [patrz: pkt. 5].

Jeśli wjazd nastąpił na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, Twój pobyt pozostaje legalny do dnia wskazanego w udzielonym zezwoleniu, nie krócej jednak niż do dnia 31.12.2022 r.

Pamiętaj, że warunkiem skorzystania z wielu uprawnień wynikających ze specustawy jest legalny wjazd. Aby móc wykazać, że Twój wjazd na terytorium Polski nastąpił legalnie sprawdź, czy posiadasz stosowną wzmiankę/pieczątkę w dokumencie podróży. Jeśli Twój wjazd nie został w żaden sposób zarejestrowany, możesz złożyć odpowiedni wniosek o rejestrację wjazdu, masz na to 60 dni od dnia przybycia na terytorium Polski [patrz: pytanie 2 powyżej].

W pozostałych przypadkach, m. in. gdy nie jesteś obywatelem Ukrainy ale przybyłeś na terytorium Polski uciekając przed konfliktem zbrojnym lub przybyłeś na terytorium Polski przekraczając inną, niż polsko-ukraińska granica, bądź też przybyłeś na terytorium Polski przed 24.02.2022 r., okres legalnego pobytu będzie zależał od tego, kiedy i na jakiej podstawie nastąpił Twój wjazd.

We wskazanych wyżej wypadkach, w celu sprawdzenia legalności swojego pobytu, możesz skorzystać z informacji uzyskanych w punktach recepcyjnych oraz nieodpłatnej pomocy prawnej świadczonej przez radców prawnych oraz adwokatów w ramach działalności organizowaną przez Naczelną Radę Adwokacką.

7. Przekroczyłem granicę polską z terytorium innego kraju, niż Ukraina. Czy jestem objęty ochroną specustawy?

Niestety, większość przepisów specustawy znajduje zastosowanie wyłącznie do osób wskazanych w punkcie. 6 powyżej.

Na dzień dzisiejszy, ochrona gwarantowana przez specustawę nie znajduje zastosowania do obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski przekraczając inną, niż polsko-ukraińską granicę kraju. Do Sejmu wpłynął jednak projekt nowelizacji ustawy, który ma usuwać wymóg wjazdu do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy, sytuacja jest więc dynamiczna i można spodziewać się jej zmiany.

Warto również wskazać, że specustawa nie znajduje zastosowania do obywateli innych krajów, którzy przybyli na terytorium Polski uciekając przed konfliktem zbrojnym z terytorium Ukrainy. W zakresie legalizacji pobytu oraz warunków podjęcia pracy w Polsce, mają zastosowanie zasady ogólne, niezależne od specustawy.

W przypadku, gdy nie przekroczyłeś granicy polsko-ukraińskiej lub nie posiadasz obywatelstwa ukraińskiego, nic straconego. Spróbuj uzyskać pomoc w punktach informacyjnych lub skorzystać z pomocy prawnej świadczonej pro bono przez polskich prawników [linki w punkcie 6 powyżej] – nie tylko planowane są w najbliższym czasie zmiany aktualnie obowiązujących przepisów, ale również przysługiwać Ci może ochrona tymczasowa gwarantowana przez Decyzję Rady Unii Europejskiej 2022/382, która również zakłada ochronę legalności pobytu. Rekomendujemy sięgnąć w takim wypadku po profesjonalną pomoc.

8. Chcę wyjechać na chwilę zagranicę. Czy zagwarantowana mi ochrona czasowa wygaśnie przez ten czas?

Nie, zagwarantowana Ci ochrona czasowa nie wygaśnie i w dalszym ciągu Twój pobyt na terytorium Polski będzie uznawany za legalny na podstawie przepisów specustawy, pod warunkiem, że nie będziesz przebywał poza granicami Polski dłużej niż 1 miesiąc. Po tym okresie ochrona czasowa wygasa.

9. Czym jest i w jaki sposób mogę uzyskać numer PESEL? Czy muszę posiadać numer PESEL?

    Czym jest numer PESEL?

Numer PESEL to nic innego, jak numer ewidencyjny nadawany w Polsce osobom fizycznym, który wykorzystywany jest do identyfikacji osoby przy załatwianiu wielu spraw, w tym również spraw urzędowych.

    Jak uzyskać numer PESEL? Gdzie złożyć wniosek, co w tym celu przygotować?

Jeśli jesteś objęty ochroną czasową w ramach specustawy [patrz: przesłanki wskazane w punkcie 6 powyżej], numer PESEL możesz uzyskać składając stosowny wniosek w urzędzie gminy lub urzędzie miasta. Procedura, którą przewiduje specustawa, jest znacznie uproszczona.

Wniosek składany przez Ciebie musi być w formie papierowej (wzór wniosku dostępny jest TUTAJ) oraz powinien zostać podpisany własnoręcznie. Do wniosku załączamy fotografię, która spełnia wymogi zdjęcia do dowodu osobistego. We wniosku konieczne będzie jest wskazanie m. in. następujących danych: imię, nazwisko, unikalny numer ewidencyjny nadany przez organ ukraiński, obywatelstwo, datę wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przy składaniu wniosku zostaną od Ciebie pobrane odciski palców oraz zostanie potwierdzona Twoja tożsamość – pamiętaj, aby zabrać stosowny dokument, na przykład dokument podróży, Kartę Polaka lub inny dokument ze zdjęciem! Jeśli dokument, którym się legitymujesz utracił ważność, nie przejmuj się – również unieważniony dokument może stanowić podstawę do potwierdzenia tożsamości przez urzędnika.

    Profil zaufany

Przy składaniu wniosku możesz również uzyskać tzw. profil zaufany, który stanowi bezpłatne narzędzie identyfikacji elektronicznej. W ten sposób będziesz mógł w łatwiejszy sposób komunikować się z instytucjami publicznymi oraz podpisywać elektronicznie i przesyłać dokument do urzędów. W tym celu musisz jedynie wyrazić na to zgodę we wniosku oraz wskazać swój adres e-mail i numer telefonu.

    Umów wizytę w urzędzie

W wielu urzędach z uwagi na duże zainteresowanie, wymagane jest wcześniejsze umówienie wizyty (lub „pobranie numerka”) – jeśli jest taka okazja, warto sprawdzić sytuację w urzędzie przed planowaną wizytą. Jeśli będziesz miał trudności w wypełnieniu wniosku, może pomóc Ci w tym urzędnik.

    Numer PESEL a osoba małoletnia

Numer PESEL może zostać również nadany osobie małoletniej. W takim wypadku wniosek w imieniu małoletniego składa rodzic. Jeśli jesteś osobą opiekującą się dzieckiem, które pozostaje na terytorium Polski bez rodziców oraz nie ma ustanowionego opiekuna tymczasowego lub kuratora, jako osoba sprawująca faktyczną pieczę nad dzieckiem, również możesz złożyć taki wniosek w imieniu dziecka.

    Czy mogę uzyskać numer PESEL, jeśli nie jestem objęty ochroną czasową w ramach specustawy?

Jeśli nie spełniasz przesłanek objęcia ochroną czasową w ramach specustawy, zawsze możesz wystąpić o numer PESEL na zasadach ogólnych. Szczegółowe informacje na temat nadania numerów PESEL cudzoziemcom znajdziesz TUTAJ.

    Czy muszę posiadać numer PESEL?

Uzyskanie numeru PESEL choć jest przydatne, nie jest obowiązkowe.

10. Jakie uprawnienia daje mi numer PESEL?

Sam numer PESEL nie kreuje uprawnień, choć znacznie ułatwia załatwianie wielu spraw. PESEL służy ułatwieniu identyfikacji Ciebie jako osoby, a jego nadanie świadczyć będzie również o tym, że spełniasz wymogi przewidziane w specustawie w zakresie objęcia ochroną czasową. Tym samym, łatwiej i sprawniej skorzystasz z przysługujących Ci uprawnień nie tylko w urzędach, ale również w placówkach oświatowych lub służby zdrowia.

Posiadanie numeru PESEL jest niezbędne, jeśli chcesz:

1. prowadzić i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy;
2. uzyskać jednorazowe świadczenie pieniężne [patrz: pkt. 16 poniżej].

11. W jaki sposób mogę legalnie podjąć zatrudnienie w Polsce?

    zatrudnienie w okresie 18 miesięcy legalnego pobytu

Jeśli jesteś objęty ochroną czasową przez specustawę [patrz: pkt. 6] lub jesteś obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Polski, jesteś uprawniony do wykonywania pracy w Polsce, pod warunkiem, że Twój pracodawca powiadomi powiatowy urząd pracy o podjęciu przez Ciebie pracy w ciągu 14 dni od jej rozpoczęcia.

Nie jest więc konieczne uzyskiwanie zezwolenia na pracę w okresie, gdy Twój pobyt uznawany jest za legalny zgodnie ze specustawą albo przebywasz legalnie na terytorium Polski na zasadach ogólnych. Żadnych zezwoleń ani zgód nie musi zdobywać również Twój pracodawca.

Przysługuje Ci również prawo do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy, co może pomóc Ci w znalezieniu zatrudnienia lub skorzystania z darmowych szkoleń.

    zatrudnienie po upływie 18 miesięcy legalnego pobytu

Po upływie 18 miesięcy zagwarantowanego, legalnego pobytu na podstawie specustawy, możesz legalnie wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę w sytuacji, gdy uzyskasz jednorazowe zezwolenie na pobyt czasowy [patrz punkt 15 poniżej].

    warunki zatrudnienia osób nieobjętych ochroną w ramach specustawy

Jeśli nie spełniasz przesłanek wskazanych w punkcie 6. i nie jesteś objęty ochroną czasową w ramach specustawy, legalne wykonywanie przez Ciebie pracy jest możliwe na zasadach ogólnych. Zawsze jednak warunkiem wykonywania na terytorium Polski pracy jest legalny pobyt na terytorium Polski.

12. Jestem obywatelem Ukrainy, który przybył do Polski po 24.02.2022 r. uciekając przed konfliktem zbrojnym, a w Polsce przebywam od jakiegoś czasu Chciałbym jednak wyjechać za granicę. Czy uprawnienia zagwarantowane w Polsce przysługują mi również w innych krajach Unii Europejskiej?

Nie, uprawnienia gwarantowane Ci w Polsce nie muszą przysługiwać Ci w innych krajach. Dotyczy to zarówno legalnego zatrudnienia (każdorazowo warunki legalnego wykonywania pracy należy ustalać zgodnie z prawem kraju, do którego się udajesz), jak również warunków wjazdu i legalnego pobytu w innych krajach Unii.

Do większości krajów unijnych wjedziesz legalnie w ramach ruchu bezwizowego, posiadając np. paszport biometryczny lub wydanej przez Polskę wizę krajową bądź zezwolenia na pobyt. W takim wypadku, możesz przebywać na terenie innych krajów UE przez 90 dni liczonych w okresie 180 dni (pobyt na zasadach ogólnych).

Każdorazowo jednak dobrze skontaktować się z ambasadą kraju, do którego się udajesz, aby upewnić się jakie są warunki legalnego wjazdu, pobytu oraz zatrudnienia.

13. Jestem chory i chciałbym skorzystać z pomocy lekarza. Czy mogę uzyskać bezpłatną pomoc lekarską w Polsce?

Obywatelom Ukrainy, którzy spełniają przesłanki wskazane w pkt. 6 powyżej, zapewnia się dostęp do opieki medycznej w takim zakresie i na takich samych zasadach jak osobom objętym obowiązkowym ubezpieczeniem (czyli jak większość obywateli Polski). Tym samym, jeśli jesteś objęty ochroną czasową ze specustawy, przysługuje Ci prawo do uzyskania bezpłatnych świadczeń zdrowotnych.

Jeśli więc potrzebujesz pomocy medycznej, bez obaw możesz zwrócić się do placówek służby zdrowia, które zawarły umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w danym zakresie.

Przed wizytą w placówce medycznej przygotuj numer PESEL, będzie to znaczne ułatwienie. Pamiętaj jednak, że wymogiem uzyskania świadczenia medycznego nie jest posiadanie numeru PESEL, lecz wyłącznie spełnienie przesłanek objęcia ochroną przez specustawę. Numer PESEL jedynie ułatwia potwierdzenie powyższego, ale jeśli nie złożyłeś jeszcze wniosku o nadanie PESELu lub czekasz na wizytę w urzędzie -nie przejmuj się. Swoje uprawnienie do uzyskania świadczeń medycznych możesz wykazać również w inny sposób.

14. Czy moje dziecko ma prawo do edukacji na terytorium Polski?

Dzieciom i młodzieży w wieku 7-18 lat, podlegającym obowiązkowi szkolnemu, zagwarantowano dostęp do powszechnej edukacji. Uczniowie z Ukrainy mogą zostać przyjęci do polskich szkół publicznych oraz zostają objęci nauczaniem i opieką tak, jak obywatele polscy.

Przyjęcie do szkoły ucznia możliwe jest w trakcie roku szkolnego. W procesie przyjmowania do szkoły, nie ma znaczenia podstawa prawna pobytu ucznia na terenie Polski.

Aby zapisać dziecko do szkoły powinieneś złożyć wniosek do dyrektora publicznej szkoły, w rejonie której mieszka Twoje dziecko. W przypadku szkół podstawowych, dyrektor ma obowiązek przyjęcia Twojego dziecka do szkoły, jeśli wniosek został złożony do szkoły, w rejonie której mieszka uczeń. W przypadku innych publicznych szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych, dyrektor ma obowiązek przyjąć ucznia do szkoły w miarę posiadania wolnych miejsc.

Szczegółowe zasady przyjmowania uczniów do szkół znajdziesz TUTAJ.

15. Co się stanie po upływie gwarantowanych 18 miesięcy legalnego pobytu?

Jeśli jesteś obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Polski jest lub był uznawany za legalny na podstawie specustawy (tj. spełniasz przesłanki wskazane w pkt. 6 powyżej) i chcesz wydłużyć legalny pobyt w Polsce, możesz zwrócić się o udzielenie Ci jednorazowego zezwolenia na pobyt czasowy.

Powyższe zezwolenie może zostać Ci udzielone na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. W tym czasie, jak również w okresie, w którym będziesz oczekiwał na wydanie decyzji, Twój pobyt na terytorium Polski będzie legalny. Po wydaniu stosownej decyzji, otrzymasz kartę pobytu, czyli dokument wydawany cudzoziemcom, który potwierdza tożsamość oraz legalność pobytu.

Specustawa upraszcza procedurę uzyskiwania jednorazowego zezwolenia na pobyt czasowy, które może zostać udzielone bez spełnienia szczególnych warunków. Konieczne jest jedynie spełnienie przesłanek wskazanych w pkt. 6.

Co ważne, wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy nie możesz złożyć przed upływem 9 miesięcy od dnia wjazdu. Jednocześnie, wniosek musi zostać złożony do dnia 24.08.2023 r.

W przypadku, gdy uzyskasz decyzję o udzieleniu jednorazowego zezwolenia na pobyt czasowy na podstawie specustawy, jesteś również uprawniony do wykonywania pracy bez zezwolenia na pracę.

16. Czym jest jednorazowe świadczenie pieniężne?

Jeśli spełniasz przesłanki wskazane w pkt. 6 powyżej oraz posiadasz numer PESEL, możesz uzyskać jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości 300,00 zł na osobę.

Świadczenie przeznaczone jest na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.

Świadczenie udzielane jest przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, w którym przebywasz, na zgłoszony przez Ciebie wniosek. Do udzielania świadczeń mogą zostać uprawnieni również kierownicy ośrodków pomocy społecznej.

Przed udaniem się do urzędu lub ośrodka pomocy społecznej, polecamy przygotować numer dokumentu, na podstawie którego dokonywałeś przekroczenia granicy – będą to niezbędne dane do uzupełnienia we wniosku. 

17. Czy przysługują mi inne, niż świadczenie jednorazowe, świadczenia socjalne?

Tak, jeśli spełniasz przesłanki z punktu 6 i Twój pobyt w rozumieniu specustawy jest legalny, przysługują Ci liczne świadczenia socjalne.

Masz prawo m. in. do:

1. świadczeń rodzinnych, np.. zasiłku rodzinnego, zapomóg i świadczeń wypłacanych przez gminy, jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka (1000 zł) oraz świadczeń rodzicielskich – https://www.gov.pl/web/rodzina/wiadczenia-rodzinne
2. świadczenia wychowawczego, tzw. „500+” – https://www.zus.pl/baza-wiedzy/biezace-wyjasnienia-komorek-merytorycznych/swiadczenia/-/publisher/details/1/swiadczenie-wychowawcze-500-od-2022-roku/3068230
3. świadczenia „dobry start” (300 zł jednorazowego wsparcia na rozpoczęcie roku szkolnego) – https://www.gov.pl/web/rodzina/dobry-start
4. dofinansowania obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna – https://www.gov.pl/web/rodzina/rzad-dofinansuje-pobyt-dziecka-w-zlobku-klubie-dzieciecym-u-dziennego-opiekuna-rodzicu-sprawdz-jakie-nalezy-spelnic-formalnosci-by-skorzystac-z-tej-formy-wsparcia
5. świadczeń z ustawy o pomocy społecznej – https://www.gov.pl/web/gov/skorzystaj-z-pomocy-spolecznej.

Aby skorzystać z powyższych świadczeń, warto każdorazowo sprawdzić warunki ich przyznania na wskazanych powyżej, rządowych stronach internetowych lub uzyskać stosowne informacje w oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Nie jest wymagane posiadanie karty pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”.

Ponadto, Twojemu dziecku przysługuje prawo do pomocy materialnej dla uczniów, tj. świadczenia socjalnego określonego przez prawo oświatowe, w tym – stypendium szkolnego oraz zasiłku szkolnego. Świadczeń udziela wójt, burmistrz lub prezydent miasta, a wniosek powinien zawierać oświadczenie o sytuacji rodzinnej i dochodowej.

Za przygotowanie poradnika dziękujemy Pani Marcie Ellerik oraz Fundacji Dobre Jutro.
Poradnik dostępny jest również w języku ukraińskim.

Czytaj również:

• Witamy w Polsce – najważniejsze pytania i odpowiedzi dla uchodźców z Ukrainy / Вітаємо в Польщі! Найважливіші питання та відповіді для біженців з України. [15.03.2022 r.]
• Jak ugościć uchodźców z Ukrainy? Kilka praktycznych porad
• Agenci nieruchomości Ukrainie