Budownictwo pasywne, zero- i plusenergetyczne, czyli kilka słów o charakterystyce energetycznej budynków

Zbliża się termin, kiedy to kraje należące do Unii Europejskiej mają obowiązek wdrożyć założenia dyrektywy PE i Rady UE z 30 maja 2018 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Obiekty, które będą powstawać obowiązkowo powinny mieć niemal zerowy bilans zużycia energii. Powodem tej regulacji jest konieczność zmniejszenia emisji gazów cieplarniach w przeciągu najbliższych 10 lat . Na jakie opcje musi postawić branża budowlana w najbliższej przyszłości?

Źródłami emisji dwutlenku węgla, który najbardziej wpływa na efekt cieplarniany, jest energetyka, przemysł, transport oraz właśnie budynki. Potwierdzają to też najświeższe dane Komisji Europejskiej. To właśnie biurowce i inne obiekty odpowiadają za zużycie 40% energii w UE, a co za tym idzie także za wysoki procent emisji CO2. Dlatego też instytucje europejskie chcą już w tym momencie zareagować i maksymalnie odsunąć w czasie negatywne skutki, które mogą nadejść. Proekologicznymi rozwiązaniami w budownictwie są domy energooszczędne, zużywające jak najmniej energii, domy pasywne, niewymagające aktywnego systemu grzewczego, a nawet domy plusenergetyczne, produkujące własną energię ze źródeł odnawialnych. Czy wkrótce Polacy będą mieszkać i pracować w takich właśnie obiektach?

 
Ekobudynki w Polsce

Jeszcze kilka lat temu budownictwo pasywne kojarzyło się większości inwestorów z niewielkim metrażem, nieciekawą formą i monstrualnie grubą warstwą termoizolacyjną. Dziś sytuacja wygląda zupełnie inaczej. I chociaż ekorozwiązania stosowane są głównie w budownictwie jednorodzinnym, coraz częściej spotykamy je również u deweloperów realizujących inwestycje wielorodzinnych budynków mieszkalnych, a także w powierzchniach biurowych.

Dlaczego coraz szersze grono skłania się ku opcjom bardziej eko? Z jednej strony na pewno moda i rozwój technologiczny, które niejednokrotnie ułatwia stosowanie takich technik budowy. Mimo to najważniejszym powodem jest optymalizacja kosztów eksploatacji, w tym przede wszystkim zużycia energii. Dzięki temu inwestorzy łączą zarówno trendy w budownictwie, jak i realną oszczędność pieniędzy.

Trzy obszary wytwarzania i zarządzania energią

Stawiając na ekorozwiązania, powinno się zwrócić szczególna uwagę na kilka aspektów. Wprowadzenie pewnych ulepszeń bądź chociaż częściowa zmiana może doprowadzić do tego, że budynek będzie zużywał mniej energii. Co należy wziąć pod uwagę?

1.   Pierwszym z nich jest użycie najwyższej klasy materiałów budowlanych. To właśnie one są fundamentem w dążeniu do zminimalizowania strat ciepła. Dlatego już na etapie projektowania powinno się uwzględnić odpowiednie i specjalnie do tego przeznaczone materiały konstrukcyjne i termoizolacyjne. 

2.   Równie ważne są nowoczesne systemy HVAC, czyli zintegrowane systemy ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji. Liczy się też własna produkcja energii, a więc wytwarzanie ciepła, odzyskiwanie go i rekuperacja. Wszystkie te systemy mają istotny wpływ na chłodzenie budynku i jakość powietrza, która wprost związana jest z jego wentylacją, nawilżaniem i filtrowaniem. Nie bez znaczenia są źródła energii odnawialnej, w tym panele fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, pompy ciepła oraz rozwiązania mieszane. 

3.   Często pomijanym aspektem jest zautomatyzowane zarządzanie na wysokim poziomie zaawansowania, związane z połączeniem wszystkich podsystemów automatyki budynkowej w ramach BMS (ang. Building Management System). Wdrożenie takich oprogramowań pozwoli w pełni wykorzystać energię, zmniejszyć straty oraz właściwie reagować na zmieniające się warunki pogodowe i zapotrzebowanie użytkowników. 

 Normy projektów i ich utrzymania

Wysokie standardy projektowania oraz utrzymania sprawności i wydajności systemów budynkowych są równie istotne jak nowoczesne materiały.

Jakie są najważniejsze zasady,  które należy zawrzeć w projekcie budynku?

1.   prosta bryła – idealnym kształtem jest kula, która posiada najlepszy stosunek objętości do pola powierzchni, a po niej sześcian i prostopadłościan. Generalnie: prostsza i bardziej zintegrowana konstrukcja pozwala na zmniejszenie straty ciepła i zwiększa szansę na eliminację mostków cieplnych,

2.   spore przeszklenia – dzięki nim możemy częściej i korzystniejszy sposób wykorzystywać naturalne światło oraz ciepło promieni słonecznych,

3.   odpowiednio gruba izolacja termiczna – dużo szersza warstwa termoizolacyjna (np. styropian co najmniej 25 cm), wykorzystanie zieleni np. w ramach zadaszenia i/lub osadzenie jej na fasadach,

4.   budynek orientowany – umieszczenie większości okien po stronie południowej, a mniej od północnej, by zoptymalizować pobieranie ciepła słonecznego i ograniczyć straty energii. 

Pierwszy polski budynek użyteczności publicznej wybudowany w technologii pasywnej
Doskonałym przykładem budownictwa dbającego o energię i portfel właściciela jest pierwszy polski budynek użyteczności publicznej wybudowany w technologii pasywnej. To hala sportowa w Słomnikach, oddana do użytku w 2014 roku. Przyjazna środowisku ekohala sportowa jest niedroga w eksploatacji. Chociaż koszt inwestycji wyniósł 6 mln zł, z czego 70% pokryło dofinansowanie ze środków Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, zastosowanie technologii pasywnej pozwoliło osiągnąć poziom oszczędności energii budynku na poziomie 87%, a emisja CO2 spadła o 90%!

Wkrótce wszystkie budynki użyteczności publicznej w Polsce będą musiały zbliżać się do ideału energooszczędności i niskiej emisyjności. Podobnie ma wyglądać cały rynek nieruchomości biurowych i mieszkaniowych, choć sceptykom trudno w to uwierzyć. Jak będzie rozwijał się opisywany trend do 2030 roku? Na wyniki musimy jeszcze trochę poczekać.

Ciekawe linki:

https://www.gov.pl/web/archiwum-inwestycje-rozwoj/efektywnosc-energetyczna-budynkow

https://www.gov.pl/web/rozwoj/centralny-rejestr-charakterystyki-energetycznej-budynkow