Jak ustanowić służebność drogi koniecznej
Postępowanie związane z ustanowieniem służebności drogi koniecznej przeprowadza się z inicjatywy właściciela działki, który nie ma dostępu do drogi publicznej lub do zabudowań gospodarskich. Mowa tu o sytuacji, w której działka nie ma tego dostępu bezpośrednio ani przez inną drogę, która umożliwia swobodny dostęp do nieruchomości nie tylko dla jej właściciela, ale i dla innych osób. Chodzi nie tylko o umożliwienie swobodnego dojścia, dojazdu, ale także przeprowadzenia zwierząt. Co ważne, przepisy o ustanowieniu tej służebności można stosować tylko, gdy działka nie ma w ogóle dostępu do drogi publicznej, a nie w sytuacji, gdy dostęp ten jest według właściciela działki niekorzystny.
Każdy taki przypadek sąd rozpoznaje indywidualnie, bo w każdej sprawie potrzeby właścicieli działek są różne.
Sąd powinien w taki sposób przeprowadzić drogę konieczną, by była ona jak najmniej uciążliwa dla właścicieli sąsiednich działek.
Drogę konieczną ustanawia się za wynagrodzeniem, orzeka o nim sąd z urzędu. Właściciel nieruchomości pozbawiony dostępu do drogi publicznej nie musi zatem w tej kwestii składać dodatkowego wniosku. Ustalane jest ono indywidualnie w każdej sprawie. Przy ustalaniu wynagrodzenia sąd bierze pod uwagę korzyści, jakie osiągnął właściciel, na rzecz którego ustanowiono służebność, podniesienie wartości działki na rynku, czy też koszty, jakie musiał ponieść właściciel sąsiedniej nieruchomości z tytułu ustanowienia służebności.
Przepisy nie przewidują wysokości wynagrodzenia, bo to zależy od konkretnej sprawy i wskazanych wyżej czynników, ale przyjmuje się, że nie powinno ono przekraczać wartości nieruchomości, która została obciążona pod służebność.
Możliwe jest ustalenie cyklicznego wynagrodzenia, którego wysokość można następnie zmienić.
Co ważne, wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej należy się właścicielowi działki, który musiał udostępnić część swojej nieruchomości pod służebność nawet w przypadku, gdy nie ponosi żadnej szkody z tego tytułu. Jeżeli zaś ponosi szkodę, to on musi ten fakt udowodnić.
Jeżeli działka jest we współwłasności, wówczas do złożenia wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej konieczna jest zgoda większości współwłaścicieli. Jeżeli takiej zgody nie ma, współwłaściciel lub współwłaściciele mogą wystąpić do sądu o upoważnienie do złożenia wniosku o ustanowienie służebności.
Warto wskazać, że sąd nie musi kierować się wnioskiem w sprawie ustanowienia służebności i może sam wybrać najbardziej właściwy sposób. Rozstrzygnięcie sądu często poprzedza opinia biegłego geodety, która pozwala wyznaczyć drogę konieczną w sposób jak najmniej uciążliwy dla nieruchomości, na której ma być wyznaczona.
Jeżeli skończy się czas, na jaki służebność została ustanowiona, nie wyklucza to ponownego jej ustanowienia. Jeżeli po ustanowieniu służebności drogi koniecznej zaistnieje ważna potrzeba, można domagać się jej zmiany. Takie żądanie nie zostanie uwzględnione, jeżeli taka zmiana spowodowałaby nadmierne uciążliwości dla właściciela nieruchomości, na której została ustanowiona.
Służebność drogi koniecznej może też polegać na poszerzeniu drogi publicznej, która już istnieje.
Orzeczenie sądu w kwestii ustanowienia omawianej służebności podlega wpisowi do księgi wieczystej. Możliwe jest jej ustanowienie również w przypadku, gdy chodzi prawo użytkowania wieczystego.
CZYTAJ WIĘCEJ O PRAWIE W OTODOM