Alejandro Aravena: „Synteza to moc designu”*

Najgorzej jest udzielić poprawnej odpowiedzi na niewłaściwie zadane pytanie* – twierdzi Alejandro Aravena. Ta wybitna postać światowej architektury budzi zachwyt na całym świecie. Jest znany z bezkompromisowych opinii. Choć często wynoszeni na piedestał architekci słyną z projektów monumentalnych i pełnych bogactwa, Aravena zyskał sławę dokładnie odwrotnym podejściem do budownictwa. Ma być praktyczne, nie bogato zdobione, efektywne, a nie efektowne. Poznaj sylwetkę jednego z najlepszych architektów.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest przyjazna architektura i skąd się wzięła?
• Kim jest Alejandro Aravena?
• Jak projektuje funkcjonalną architekturę?
• Gdzie można zobaczyć jego realizacje?

Przyjazna architektura – co to jest i jakie były jej początki?

Alejandro Aravena jest pionierem w swojej dziedzinie, ale koncepcja architektury tworzonej z myślą o ludzkim komforcie i praktycznych potrzebach sięga aż XIX wieku. Wtedy angielski urbanista Ebenezer Howard zaprojektował miasto-ogród: mieszkańcy mogli korzystać z wygody urbanizacji, jednocześnie żyjąc w pobliżu zieleni. Dziś wiemy, że założenie Howarda było strzałem w dziesiątkę. Przyjazna architektura najczęściej uwzględnia tereny zielone, które dobrze wpływają na zdrowie psychiczne ludzi i znacznie podnoszą jakość życia.

Więcej o przyjaznej architekturze dowiesz się z Otodom.LIVE #36:

Kolejna – być może najważniejsza – postać w historii tego typu architektury to francuski architekt Le Corbusier (własc. Charles-Édouard Jeanneret-Gris), który działał w latach 1905-1962. Realizacje jego projektów można zobaczyć na całym świecie: we Francji, Niemczech, Argentynie czy Brazylii. Niektórzy twierdzą, że swoje pomysły doprowadził do ekstremum, projektując dziesiątki identycznych mieszkań. Zarzucano mu tworzenie bliźniaczych projektów od linijki – wystarczających jedynie do zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkańców. W jego projektach nie było miejsca na spontaniczność, elastyczność i indywidualność.

W rzeczywistości architektura Le Corbusiera była typowym budownictwem modernistycznym. Powstała z uwzględnieniem elementów, które są tak ważne dla Araveny:

• Praktyczności – jak stworzone przez niego zabezpieczenia przeciwpowodziowe w Chile,
• Wygody – jak UC Innovation Center w Santiago, którego szklana konstrukcja chroni ludzi przed przegrzaniem i gromadzeniem wilgoci, często pojawiającym się w szklanych budynkach,
• Dobrego dostępu do światła i zieleni – jak ogólnodostępny plac zabaw dla dzieci w Santiago, zlokalizowany przy terenach zielonych,
• Rozsądnie zaplanowanych przestrzeni publicznych – jak dzielnica domów przyrostowych w Iquique w Chile, gwarantująca komfortowe życie mieszkańcom i jednocześnie dopasowana do ogólnej koncepcji urbanistycznej tego regionu**.

Nowoczesna i funkcjonalna architektura Alejandro Araveny

Mogłoby się wydawać, że każda taka jest. Jednak często projekty odzwierciedlają jedynie ego ich twórcy, a nie odpowiadają na realne potrzeby użytkowników tej architektury.

Jak mówi sam Aravena: Najgorzej jest udzielić poprawnej odpowiedzi na niewłaściwie zadane pytanie**. Aby zapobiec takiej sytuacji, zadaje przyszłym użytkownikom swojej architektury wiele pytań: czego potrzebujecie? Co doskwiera Wam w codziennym funkcjonowaniu? Czego Wam brakuje? Czego oczekujecie od miasta? Przyznaje, że etap konsultacji nie jest łatwy, jednak przynosi najlepsze efekty. Jest zwolennikiem przekazywania pałeczki mieszkańcom na pewnym etapie rozwoju danego projektu i dzięki temu wie, że dana architektura będzie dla nich przydatna.

Jego motto? Proste, lecz skuteczne: Synteza to moc designu. Im bardziej złożony jest problem, tym prostsze powinno być rozwiązanie***.

Problemy miast

Alejandro Aravena twierdzi, że problemy obecnych miast można ująć zasadą 3S:

1. Scale (Skala)
2. Speed (Prędkość)
3. Scarcity (Niedostatek)

Tempo szybkiego rozwoju urbanizacji na ogromną skalę powoduje niedostatek planowania, brak materiałów i problem z zaspokajaniem potrzeb mieszkańców. Efektem tego są ogromne nierówności społeczne. Przykład? Aż 1 miliard ludzi spośród wszystkich mieszkańców miast na całym świecie żyje poniżej progu ubóstwa!

Społeczny wymiar budownictwa

Celem słynnego architekta jest walka z biedą i nierównościami społecznymi, a także zmianami klimatycznymi, za pomocą funkcjonalnego budownictwa.

To, co wyróżnia Aravenę, to zaangażowanie na rzecz budownictwa socjalnego […]. Swoim hasłem uczynił “Do Tank”, w przeciwieństwie do Think Tank [Tradycyjny Think <ang. „myśleć”> Tank to grupa ludzi, która dosłownie wymyśla nowe koncepcje i skupia się na abstrakcyjnych rozwiązaniach. Do <ang. „robić”> Tank jest nastawiony na działanie – przyp. aut.]. Dla uzyskania najlepszych efektów zespół pracowni bierze udział w każdym etapie procesu tworzenia mieszkań dla potrzebujących: angażuje polityków, prawników, naukowców, mieszkańców, władze lokalne i wykonawców. Wszystko dla dobra społeczności lokalnej. Takie podejście znacząco poszerza zakres działalności architektów i ich wpływ na otoczenie – tak jury Nagrody Pritzkera uzasadniało wręczenie jej Aravenie. Dziś architekt sam jest szefem jury.

Jaki to ma wpływ na dzisiejszą architekturę?

Realizacje projektów Alejandro Araveny pokazują światu, że można z powodzeniem tworzyć architekturę praktyczną, estetyczną i ekonomiczną. Aravena spotkał się z akceptacją środowiska – nie tylko sam zyskał wiele nagród, jak prestiżowa Nagroda Pritzkera, ale obecnie ocenia innych nominowanych jako szef jury tej nagrody. Ponadto, jego biuro ELEMENTAL przez lata oferowało staże młodym pracownikom branży urbanistycznej. Udostępnił także za darmo plany urbanistyczne „domów przyrostowych” wybudowanych w Chile. Jeden budynek socjalny zrealizowany według tego projektu składa się z dwóch cząstek: pierwszą buduje miasto (pozwala ona zaspokajać podstawowe potrzeby) a drugą mogą dobudować sami mieszkańcy, kiedy już staną na nogi i zgromadzą odpowiednie środki.

Pobierz darmowe plany urbanistyczne Alejandro Araveny

Dowiedz się więcej o koncepcjach Alejandro Araveny z jego wystąpienia na TEDTalk:

Zapisz się na specjalne video Otodom – to kompilacja informacji o polskiej przyjaznej architekturze, które nie pojawiły się w trakcie LIVE:

Alejandro Aravena – studiował architekturę na Chilijskim Papieskim Uniwersytecie Katolickim, któremu w późniejszych latach odwdzięczył się, projektując budynki wydziałów Architektury czy Lekarskiego. Studia ukończył w 1992 roku, a już dwa lata później założył swoją pierwszą pracownię. Obecnie pracuje w biurze projektowym ELEMENTAL. Praca w tym miejscu przyniosła mu m.in. jedną z najbardziej prestiżowych nagród architektonicznych, czyli Nagrodę Pritzkera za rok 2016. W październiku 2020 roku sam został przewodniczącym jury.

* źródło: Laudacja Jury Nagrody Pritzkera, tłumaczenie za: https://www.miasto2077.pl/pritzker-dla-taniego-i-dobrego-budownictwa-spolecznego/

**źródło: https://inhabitat.com/12-top-projects-by-2016-pritzker-prize-laureate-alejandro-aravena/2016-pritzker-prize-alejandro-aravena-2/ 

*** źródło: TEDTalk Alejandro Avareny, tłum S. Swałdek