O roli zieleni w mieście pisaliśmy niejednokrotnie. Warto jednak nieustannie podkreślać, jak bardzo tereny zielone są istotnym, a wręcz niezbędnym elementem miejskiego krajobrazu, szczególnie, że można zauważyć rosnącą tendencję do “zabetonowania” przestrzeni publicznych w Polsce. Beton i asfalt w większym stopniu pochłaniają promienie słoneczne, sprawiając, że w mieście powstają tzw. wyspy ciepła, zieleń natomiast neutralizuje nagrzewanie budynków i wpływa na obniżenie odczuwalnej temperatury. Drzewa poprawiają jakość powietrza, wychwytują zanieczyszczenia, ale również ograniczają rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w mieście. Zieleń wpływa na kondycję psychiczną mieszkańców, przebywanie na terenach, gdzie jest dużo roślin, redukuje poziom stresu, powoduje stan odprężenia. To nie wszystko! Tak zwane ekrany zielone, czyli po prostu pas roślin, pochłania i rozprasza hałas. Poznaj kilka nietypowych przykładów przestrzeni zielonych, które wpisane są w miejską tkankę.   

Idea Green City 

Model Zielonego Miasta (ang. Green City) zakłada, że przekształcenie miasta w bardziej zieloną przestrzeń, a zarazem proekologiczną, jest rozwiązaniem postępujących problemów środowiskowych. Podstawowym zadaniem władz powinno być poszerzenie terenów zieleni w mieście, poprzez: rewitalizację parków, rozbudowę obecnych terenów, tworzenie nowych przestrzeni. Szczególnie, że ma to ogromny wpływ na samopoczucie mieszkańców. Zieleń w miastach nie jest bez znaczenia dla naszego zdrowia czy systemu odpornościowego: ludzie w otoczeniu zieleni szybciej dochodzą do siebie po chorobach, a także są wydajniejsi w pracy czy na uczelni. Tereny zielone to także miejsca ważne dla lokalnych społeczności: to właśnie w nich możemy spotykać się z innymi i zacieśniać więzi społeczne. Jak zatem zaprosić zieleń do miast?

1. Parki kieszonkowe w Krakowie 

Określenie park kieszonkowy został zaczerpnięty z języka angielskiego pocket park. Za pierwszy park kieszonkowy uznaje się Paley Park w Nowym Jorku, powstały w 1967 roku, obejmujący powierzchnię 390 metrów kwadratowych. Park kieszonkowy charakteryzuje się niewielkim rozmiarem, maksymalnie do około 5000 metrów kwadratowych, często jest usytuowany na niezabudowanej działce, nieużywanej i zaniedbanej przestrzeni. W niektórych parkach znajdują się place zabaw lub fontanny. W Polsce pionierem stał się Kraków, pierwszy park utworzono tam w 2016 r. na rogu ulic Prusa i Fałata na Salwatorze, a w 2020 roku parków kieszonkowych w mieście Smoka Wawelskiego było już 24.

2. Zielony dach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie

Ciekawym przykładem scalenia nowoczesnego miasta i natury jest zielony dach, czyli ogród na szczycie budynku. Gęsta zabudowa w miastach sprawia, że wygospodarowanie nowej przestrzeni do stworzenia parku lub skweru stanowi ogromny problem. Rozwiązaniem jest  zazielenienie istniejących już budynków. Pomysł zielonych dachów propagował francuski architekt i urbanista Le Corbusiera, który sformułował pięć postulatów nowoczesnej architektury, w tym tworzenie ogrodów na dachach płaskich. Korzyści z zazielenienia dachów jest wiele. Konstrukcja dachu zielonego tłumi hałas, spowalnia nagrzewanie się (szacuje się, że powietrze nad powierzchnią zielonego dachu jest chłodniejsze o 3-5 stopni C niż otoczenie) i oziębienie budynku, chroni przed destrukcyjnym wpływem niskich temperatur, obniża ryzyko pożarowe.

Rośliny porastające dach chłoną wodę deszczową, przyczynia się to do stabilizacji wód gruntowych. Mieszkańcy otrzymują nową przestrzeń, w której mogą uciec od betonu i obserwować rozwijający się mikroklimat. Zazielenienie dachu wiąże się jednak z dużymi kosztami, również tymi eksploatacyjnymi: ogród bowiem wymaga regularnych czynności pielęgnacyjnych. W Polsce zielony dach posiada Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, powierzchnia terenu wynosi 1 ha, 

3. High Line w Nowym Jorku 

Uznaje się, że High Line jest jednym z najbardziej oryginalnych parków na świecie. High Line powstał na nieużywanej linii kolejowej, umiejscowionej 10 metrów nad ziemią. Z parku rozciąga się widok na rzekę Huston oraz manhattańskie wieżowce. Park przebiega wzdłuż zachodniej części Manhattanu, teren obejmuje długość 2,33 km. Pomysł przekształcenia opuszczonej estakady w park zrodził się pod koniec lat 90’, w ostatecznie formie został oddany do użytku w 2014 roku. Inicjatorzy postanowili nawiązać do historii miejsca, pozostawiając fragmenty dawnego torowiska. W High Line można podziwiać ponad 120 gatunków roślin, dominują samosiejne rośliny łąkowe, charakteryzujące się wysoką wytrzymałością – trawy, liatry, jeżówki, oprócz tego znajdują się drzewa oraz krzewy. High Line to nie tylko miejsce wytchnienia przed zgiełkiem miasta, w obrębie parku odbywają się wydarzenia kulturowe, artyści zapraszani są do tworzenia instalacji artystycznych, natomiast ściany pobliskich budynków zdobią murale. Dzięki temu, że park zyskał popularność, okolica wokół High Line znacznie się rozwinęła. 

4. Gardens by the Bay oraz super drzewa w Singapurze

Singapur jest nazywany miastem w ogrodzie  nie bez przyczyny. Położenie geograficzne, sprzyjające bujnej roślinności oraz proekologiczna polityka władz, skutkuje tym, że singapurczycy mogą poszczycić się dużym nagromadzeniem terenów zielonych. Przykładem może być mieszczący się w samym centrum Singapuru kompleks zieleni – Gardens by the Bay  o powierzchni 101 hektarów. Przestrzeń cieszy się ogromną popularnością, stała się wręcz reprezentacją zielonej strategii Singapuru. Mieszkańcy i turyści mogą korzystać z wielu atrakcji oraz spacerować po trzech tematycznych ogrodach: południowym, w którym dominuje woda, wschodnim, gdzie motywem przewodnim jest orchidea i tropikalne ogrodnictwo oraz centralnym, pełniącym funkcję łącznika. Koncepcja

Gardens by the Bay opiera się na połączeniu natury i nowoczesnej technologii, czego symbolem są super drzewa. W parku znajduje się 18 super drzew, konstrukcji o wielkości od 25 do 50 metrów, pełniących rolę ogrodów wertykalnych.  Żelbetonowe rusztowania pokryte są różnorodną roślinnością, sprowadzoną z całego świata. Konstrukcje są wykorzystywane jako źródło oświetlenia terenów, dzięki ogniwom fotowoltaicznym, generujących energię słoneczną. Ponadto super drzewa gromadzą deszczówkę, która wykorzystywana jest w fontannach i  do podlewania zieleni.

5. Longhua Airport w Szanghaju

Kolejnym przykładem przekształcenia nieużywanej przestrzeni jest lotnisko Longhua Airport w Szanghaju. Lotnisko do 1949 było jedynym lotniskiem obsługującym mieszkańców Szanghaju, jednak im bardziej gęstniało miasto wysokimi zabudowaniami, tym bardziej ruch lotniczy stał się ryzykowny, zapadła więc decyzja o przeniesieniu lotniska na obrzeża. Lotnisko zostało zamknięte w 2011 roku. Władze postanowiły przekształcić przestrzeń w park linearny Xuhui Runway Park, obejmujący całą długość dawnego pasa startowego – 1814 metrów. Architekci nawiązując do historii miejsca, zdecydowali zachować fragmenty płyty startowej, obecnie pełniącej funkcję chodnika. W parku znajduje się wiele przestrzeni rekreacyjnych: boiska, place zabaw, siłownie. Wokół posadzono drzewa, które mają stać się parawanem oddzielającym od zgiełku miasta, w Xuhui Runway Park można podziwiać wiele  obszarów wodnych: kanały, oczka wodne, fontanny. 

6. Agrihood w Detroit 

Agrihood łączy w sobie słowo agri, nawiązujące do rolnictwa, oraz słowo neighbourhood, oznaczające okolice, dzielnicę. Idea agrihood opiera się na wspólnotowym działaniu, stworzeniu przestrzeni na styku farmy i osiedla. Przykładem agrihood jest przedsięwzięcie z 2016 r. w Detroit, zainicjowany przez Michigan Urban Farming Initiative, organizację non-profit, zajmująca się rolnictwem miejskim i promowaniem zrównoważonego rozwoju. Opuszczony, zaniedbany teren, obejmujący 1,2 ha terenu, został przekształcony w farmę. W ogrodzie znajduje się 300 gatunków warzyw, posadzono również dwieście drzew  owocowych. Ciekawą inicjatywę stanowi ogród sensoryczny dla dzieci – miejsce edukacji, zabawy i ogrodolecznictwa. 

Czytaj również:

• Ranking zielonych dzielnic Otodom i Heksagonu
• Masz dosyć betonozy? Posadź sobie słonecznika! Międzynarodowy Dzień Partyzanckiego Sadzenia Słoneczników
• Gdzie szukać zieleni w polskich miastach? Zaglądamy do Warszawy, Poznania i Krakowa!