Największe wyzwania polskich miast i jak im sprostać. Raport Otodom x ThinkCo: Szczęśliwy Dom. Miasto dobre do życia.

Marta Buzalska28 lipca, 2022

279 4 minuty czytania

Co najbardziej przeszkadza nam w miastach w których żyjemy? Smog, korki, starzejące się społeczeństwo, kryzys mieszkaniowy – przed nami sporo wyzwań, a sprostanie im wcale nie jest takie proste. Rozwiązanie tych problemów jest szczególnie ważne, ponieważ w miastach mieszka obecnie ponad połowa światowej populacji, a do 2060 r. ma być to niemal 70%. Z czym zatem zmagają się mieszkańcy Polscy i jak naprawić polskie miasta, by dobrze i zdrowo się w nich żyło? Zaglądamy do raportu Otodom i ThinkCo: „Szczęśliwy Dom. Miasto dobre do życia”.

Dzięki badaniom przeprowadzonym przez Otodom wiemy, że więcej niż połowa z nas jest szczęśliwa w miastach w których żyjemy i jest to pozytywna wiadomość! Jednak nadal wiele jest w tym obszarze do zrobienia: 9% badanych jest nieszczęśliwych w swoich miastach, a 12% zupełnie nieszczęśliwych. To oznacza, że co piąty mieszkaniec Polski nie jest zadowolony z miejsca w którym żyje i wyraźnie widać, że jest to ogromne pole do poprawy.

Respondenci najczęściej wskazywali takie aspekty życia w mieście jak jego koszty (aż 36%), stan środowiska: dostęp do terenów zielonych, czystość powietrza czy hałas (24%), narzekamy także na dostęp do służby zdrowia i komunikację miejską (22%). Ostatnim czynnikiem, który nas boli jest dostęp do rozrywek oraz kultury – 21% badanych uważa, że ograniczenia w tym zakresie negatywnie wpływają na nasze zadowolenie z miasta w którym mieszkamy.

Jednak to nie wszystkie elementy, na które powinny zwracać samorządy, urbaniści i inne osoby związane z planowaniem rozwoju naszych przestrzeni. Zmiany w zakresie nowych trendów, świadomości mieszkańców, struktury społeczeństwa i jego potrzeb sprawiają, że miasta będą musiały stawić czoła zupełnie nowym wyzwaniom. Jakie są najważniejsze z nich?

O czym przeczytasz w tym artykule?

Obciążone środowisko

Chyba dla nikogo zaskoczeniem nie jest stwierdzenie, że miasta, szczególnie duże metropolie nie są przyjazne środowisku. Mimo, że zajmują jedynie 3% powierzchni Ziemi, miasta są odpowiedzialne za 70% emisji CO2 oraz 2/3 zapotrzebowania na energię. To jednak nie jedyne „miejskie grzeszki”. Na obrzeżach i przedmieściach standardem jest już mocno rozproszona zabudowa, a nowe przestrzenie nie zawsze są dobrze zaprojektowane z niedostosowaną infrastrukturą. Jest to bardzo nieefektywne, generuje dodatkowe koszty i obciąża środowisko.

W dodatku taki rodzaj zabudowy zmniejsza możliwości podłączenia do centralnego systemu grzewczego i przecina korytarze ekologiczne. Poza realną ceną jaką płacimy za rozproszoną i źle zaprojektowaną przestrzeń i negatywnym wpływem na środowisko, warto pamiętać, że tego typu błędy nie sprzyjają tworzeniu lokalnych społeczności i inicjatyw – a to staje się dużym problemem społecznym, w którym samotność staje się realnym zagrożeniem mającym wpływ na nasze zdrowie psychiczne.

Zanieczyszczone powietrze i smog

Emisja CO2 łączy się z kolejnym problemem: zanieczyszczeniem powietrza. Około 90% światowej populacji żyje w miejscach, gdzie normy zalecane przez WHO, jeśli idzie o czystość powietrza, są przekroczone. Niestety Polska nie jest tu wyjątkiem – na tle innych europejskich miast wypadamy nie najlepiej. Według raportu IQAir za 2021 rok, Polska znajduje się na 8 miejscu w rankingu europejskich krajów z najgorszą jakością powietrza.

Jednak bardziej obrazowa jest inna liczba: gdybyśmy zastosowali się do zaleceń WHO i zmniejszyli ilość pyłu MP2.5 w powietrzu, moglibyśmy uniknąć ok. 30 tysięcy przedwczesnych zgonów rocznie!

Depopulacja – pustki w polskich miastach

Czy wiesz, że między 2022 a 2021 rokiem, w niemal 80% polskich miast mieliśmy do czynienia ze spadkiem liczby ludności? Rekordzistą jest tu Hel, który na przestrzeni 20 lat stracił prawie co trzeciego mieszkańca! Co wpływa na depopulację w polskich miastach? Składa się na to kilka czynników, m.in migracje czy suburbanizacja, a więc wyludnianie się centrów miast na rzecz podmiejskich miejscowości. Innym istotnym powodem depopulacji jest także ujemny przyrost naturalny, który przy okazji przyczynia się do starzenia się społeczeństwa.

W roku 2021 przyrost naturalny według GUS wynosił –4,93. Co to oznacza dla ludności Polski? W 2010 roku na jednego seniora (osoba powyżej 65 roku życia) przypadały cztery osoby w wieku między 15. a 64. rokiem życia. W 2020 roku były to już trzy osoby, a przewiduje się, że w 2050 roku będą to już mniej niż dwie osoby.

Nieefektywna komunikacja publiczna

Jedną z poważniejszych bolączek polskich miast jest komunikacja publiczna: źle zorganizowana, spóźniająca się, nie docierająca wszędzie. I chociaż mogłoby się wydawać, że problem z dojazdem dotyczy wsi, to kłam temu może zadać choćby Jastrzębie Zdrój: żyje w nim niemal 90 tys. mieszkańców, a mimo to jest to miasto bez dostępu do kolei pasażerskiej. A komunikacja niespełniająca podstawowych potrzeb mieszkańców zmusza do poruszania się autem lub powoduje wykluczenie u części osób.

Ważne jest też to, że sprawna komunikacja publiczna to podstawa, by zadbać o środowisko i zmniejszyć emisję CO2. W dodatku jeden autobus zajmuje na drodze o wiele mniej miejsca niż auta, które zabrałyby porównywalną ilość pasażerów: 40 aut to 485 m2 pasa drogi, natomiast autobus w którym zmieści się 40 osób zajmie jedynie 36 m2.

Jak reagować na te problemy?

Na wiele z tych problemów odpowiedzią może być budowanie zgodnie z ideą miast 15-minutowych, czyli takich w obrębie których powstają mniejsze samodzielne jednostki. Więcej o miastach minutowych przeczytacie tutaj: Miasto 15-minutowe. Czy to przyszłość urbanistyki?. Co istotne, miasta tworzone w tym duchu są przyjaźniejsze i mieszkańcom i środowisku, rozwinięta infrastruktura rowerowa częściowo rozwiązuje problem komunikacji i wpływa na zdrowie mieszkańców.

Innym działaniem może być stawianie na przestrzenie inkluzywne, dostosowane do każdego, a także promocja takich form mieszkalnictwa, które zgodne są chociażby z budownictwem senioralnym, czyli dostosowanym do potrzeb osób starszych. Samorządy oraz władze kraju powinny też prowadzić inteligentną politykę prorodzinną, zapewniającą odpowiednią infrastrukturę, dostęp do przedszkoli i żłobków, a także wspierać zarówno oddolne rozwiązania ekologiczne jak i działania systemowe. Więcej o tym jak tworzyć miasta dobre do życia przeczytacie w raporcie: Szczęśliwy Dom. Miasto dobre do życia – sprawdź najszczęśliwsze miasta Polski! | Otodom.