Rządowe programy mieszkaniowe: RnS, MdM, BK2%. Na czym polegały i jakie efekty przyniosły?
Problem mieszkaniowy istnieje – według różnych szacunków w Polsce brakuje obecnie 1,5-2 mln mieszkań. Najbardziej dotkliwie odczuwają to osoby, które nie miały szczęścia odziedziczyć czy otrzymać nieruchomości, a jednocześnie ich środki są zbyt niskie, by starać się o mieszkanie w sposób tradycyjny – wpłacając dwudziestoprocentowy wkład własny oraz opłacając raty oparte o wskaźnik szalejący w obliczu niesprzyjającej sytuacji gospodarczej. Z myślą o takich osobach powstają programy wspierające, takie jak Rodzina na Swoim, Mieszkanie dla Młodych czy Bezpieczny Kredyt 2%.
Wielopokoleniowa narracja o konieczności posiadania M na własność zbiera żniwa w postaci niechęci do najmu. Wynajmujemy niechętnie i raczej z konieczności niż z wyboru. Raz na jakiś czas rozglądamy się nieśmiało po rynku deweloperskim i wtórnym, lecz z każdym kolejnym wyszukiwaniem widzimy jak ceny coraz odważniej pną w górę. W tym całym scenariuszu niezaspokojonych potrzeb mieszkaniowych swojej roli poszukują rządzący. Kreatywność decydentów rodzi programy wsparcia, które mają urzeczywistniać sny o czterech kątach. Na skutek owych działań, w ostatnich latach z języków nie schodziły hasła takie jak: Rodzina na Swoim, Mieszkanie dla Młodych oraz Bezpieczny Kredyt 2%. Do kogo skierowane były te projekty i jak wiele osób z nich skorzystało? Przyglądamy się trzem najpopularniejszym programom rządowym ostatnich lat.
O czym przeczytasz w tym artykule?
Rodzina na Swoim
Program Rodzina na Swoim działał w latach 2007-2013, choć skarb państwa ponosił jego koszty jeszcze w 2021 r. Skierowany był głównie do młodych małżeństw (przynajmniej jeden z parterów nie mogł mieć ukończonych 35 lat) oraz samotnych rodziców (małoletnich, uczących się do ukończenia 25 roku życia oraz tych, na których pobierany był zasiłek pielęgnacyjny). W późniejszych latach programu beneficjentami programu mogły zostać także osoby niepozostające w formalnym związku, które nie ukończyły 35 lat. Aby uzyskać wsparcie, żadna z osób pobierających dopłaty nie mogła być w danym momencie właścicielem lub najemcą lokalu mieszkalnego. Zainteresowani nie mogli także mieć spółdzielczego lokatorskiego lub własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.
Jaka pomoc przysługiwała beneficjentom programu Rodzina na Swoim?
Osoby spełniające kryteria mogły liczyć na dopłatę od Banku Gospodarstwa Krajowego o równowartości 50% odsetek kredytu przez pierwsze 8 lat zobowiązania. Wysokość dopłacanej części zależała od: powierzchni lokalu oraz aktualnego oprocentowania, marży i stawki WIBOR. Kredytów udzielały banki komercyjne, które miały zawartą umowę z BGK.
Celem programu Rodzina na Swoim było wsparcie w zakupie własnego mieszkania lub domu finansowanego kredytem hipotecznym. Małżonkowie oraz samotni rodzice mogli wybrać dom do 140 mkw. lub mieszkanie do 75 mkw. Single mieli mniejszy wybór – zgodnie z zasadami programu mogli zdecydować się na mieszkania liczące maksymalnie 50 mkw., z czego wsparcie przysługiwało na 30 mkw. Poza metrażem, nieruchomości musiały spełniać również warunek cenowy, co często utrudniało znalezienie odpowiedniego M. Obowiązująca stawka zależna była od gminy oraz zmieniającego się współczynnika.
Podsumowanie programu Rodzina na Swoim
Mimo niewielkiego zainteresowania w pierwszym roku (tylko 4 tysiące kredytów), program Rodzina na Swoim ostatecznie przyciągnął uwagę prawie 200 tysięcy kredytobiorców. Największe zainteresowanie programem miało miejsce w latach 2010-2012, kiedy przyznano ogółem 140 tysięcy kredytów.
Program cieszył się największym zainteresowaniem wśród mieszkańców województw: śląskiego, mazowieckiego i wielkopolskiego. Jeśli spojrzeć na konkretne miasta, najwięcej osób zdecydowało się na zakup mieszkań w Warszawie, Wrocławiu i Poznaniu. Niemal 42% wszystkich beneficjentów stanowiły osoby w wieku 30-34 lat. 28% udziału przypadło osobom w wieku 25-29, a 19% – kredytobiorcom w wieku 35-39 lat. Dzięki wsparciu programu wypłacono kredyty na łączną kwotę blisko 35 miliardów złotych, jednak pełna suma wydatków ponoszonych przez państwo wciąż nie jest znana.
Chcesz być na bieżąco z cenami mieszkań? Sprawdź: Dane Otodom Analytics: aktualne ceny ofertowe mieszkań i domów i ceny najmu w 40 największych miastach
Mieszkanie dla Młodych
Po zakończeniu programu Rodzina na Swoim, uruchomiony został program Mieszkanie dla Młodych, który działał w latach 2013-2018. Podobnie jak w programie Rodzina na Swoim, mogli z niego korzystać zarówno małżeństwa, pary nieformalne, jak i osoby samotne, które nie ukończyły 35 lat i nie posiadały wcześniej żadnej nieruchomości. Wyjątkiem od tych zasad były osoby, które wychowywały co najmniej troje dzieci. Inna była natomiast sama forma wsparcia.
Jaka pomoc przysługiwała beneficjentom programu Mieszkanie dla Młodych?
Program oferował jednorazowe dofinansowanie wkładu własnego w momencie zaciągania kredytu hipotecznego. Te środki mogły być przeznaczone na zakup pierwszego mieszkania lub budowę domu jednorodzinnego, oczywiście z pewnymi ograniczeniami.
Pierwszym kryterium było ograniczenie wielkości nieruchomości. Maksymalna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosiła 75 mkw., a w przypadku domów – 100 mkw. Ta reguła nie obowiązywała beneficjentów, którzy mieli przynajmniej troje dzieci. Ci mieli możliwość zakupu nieruchomości większej o 10 mkw. (85 lub 110 mkw.). W każdej lokalizacji ustalone były również limity cenowe.
Wysokość dotacji była uzależniona od wskaźnika przeliczeniowego, który określał koszt odtworzenia 1 mkw. powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych w danej gminie. Wysokość tego wskaźnika ustalał dwa razy w roku lokalny wojewoda. Maksymalna kwota dofinansowania była więc głównie uzależniona od lokalizacji oraz liczby dzieci w rodzinie.
Beneficjenci, którzy nie mieli dzieci w chwili zaciągania kredytu, mogli otrzymać dopłatę do 10% wartości odtworzeniowej. Przy jednym dziecku było to 15%, przy dwójce – 20%, a przy trojgu lub więcej – 30%. Warto podkreślić, że te stawki ulegały zmianom w trakcie trwania programu, z początku były one niższe.
Program współpracował z wybranymi bankami, gdzie beneficjenci mogli zaciągnąć kredyt hipoteczny. Kredyt ten musiał być spłacany w złotówkach, pokrywać co najmniej 50% wartości nieruchomości, a okres spłaty nie mógł być krótszy niż 15 lat.
Podsumowanie programu Mieszkanie dla Młodych
Z pomocą programu Mieszkanie dla Młodych kupiono ponad 110 tys. nieruchomości. Beneficjenci zaciągnęli kredyty na łączną sumę 19,26 mld zł, a suma wypłaconych dopłat wyniosła niecałe 3 mld zł. Wśród zakupionych nieruchomości znacząco przeważały mieszkanie – ponad 95%, tylko niespełna 5% osób pobrało dotację na dom jednorodzinny.
Prawie 45% wszystkich wniosków złożonych przez małżeństwa pochodziło od par bez dzieci. W grupie singli, którym przyznano dotacje, zaledwie 9% miało dzieci. Program cieszył się szczególną popularnością w województwach mazowieckim i wielkopolskim (po 15%), pomorskim (12%) oraz dolnośląskim (10%).
Pierwsze Mieszkanie – Bezpieczny Kredyt 2%
Najnowszym flagowym programem rządowego wsparcia dla osób zainteresowanych zakupem mieszkania jest Bezpieczny Kredyt 2%. Program, podobnie jak poprzednie, skierowany jest do osób, które nie posiadają i nie posiadały mieszkania lub domu na własność. Z dopłat mogą skorzystać osoby do 45. roku życia. W przypadku, gdy o kredyt stara się małżeństwo lub rodzice co najmniej jednego wspólnego dziecka, warunek ten musi spełniać przynajmniej jedno z nich.
Na co mogą liczyć beneficjenci programu Bezpieczny Kredyt 2%?
W ramach programu można zaciągnąć kredyt do 500 tys. zł – gdy o kredyt ubiega się jedna osoba lub do 600 tys. zł – w przypadku małżonków lub rodziców. Ograniczony został także wkład własny – może on wynieść do 200 tys. zł. Dodatkowo, gdy beneficjent planuje budowę domu na własnej działce i stanowi ona wkład własny, wartość działki i kredytu może wynieść do 1 mln zł. Co ważne, Bezpieczny Kredyt 2% można także połączyć z programem Rodzinny kredyt mieszkaniowy. Dzięki temu z dopłat mogą skorzystać również osoby nie dysponujące wkładem własnym.
Przez 10 lat osoba korzystająca z programu spłaca obniżone raty kredytu. W czasie dopłat oprocentowanie kredytu wynosi 2% plus marża, prowizje i inne opłaty bankowe, jeśli są one pobierane. Jeśli w trakcie trwania dopłat kredytobiorca zdecyduje się na sprzedaż mieszkania, wynajęcie go innej osobie lub nabycie innej nieruchomości, utraci prawo do dopłat, a otrzymane po tym terminie wsparcie będzie musiał zwrócić.
Podsumowanie programu Bezpieczny Kredyt 2%
Bezpieczny Kredyt 2% cieszy się dużym zainteresowaniem, co potwierdza m.in. długi czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku kredytowego w banku. Od 1 lipca do 2 listopada podpisano 30 429 umów kredytowych na preferencyjnych warunkach. Kwota udzielonych kredytów to przeszło 12 mld zł, a średnia kwota kredytu w programie to obecnie 402 tys. zł.
Program znacząco wpływa na liczbę zaciąganych kredytów hipotecznych. Jak wynika z danych BIK-u, w październiku br. o kredyt wnioskowało 41,35 tys. osób, czyli o 13% więcej niż w ubiegłym miesiącu i o 197% więcej niż rok temu. Dodatkowo wzrosła też średnia suma wnioskowanego kredytu i wynosi obecnie 421 tys. zł – to najwyższy wynik w historii.
Sławomir Nosal z Biura Informacji Kredytowej zwraca uwagę na to, że „59% wśród osób ubiegających się o kredyt mieszkaniowy w październiku br. to osoby w wieku do 45 lat, nieposiadające wcześniej kredytu mieszkaniowego, składające wniosek o kredyt do kwoty 600 tys. zł w banku uczestniczącym w programie. To w pewnym stopniu pozwala zobrazować skale zainteresowania Bezpiecznym Kredytem 2%.
Chcesz dowiedzieć się więcej o kredycie hipotecznym? Sprawdź artykuły:
