Wywłaszczenie nieruchomości – procedura i zasady zwrotu

Wywłaszczenie nieruchomości – co oznacza i kiedy następuje?

Wywłaszczenie nieruchomości następuje, gdy została ona przeznaczona w planach miejscowych na cele publiczne, np. na budowę drogi gminnej. Kwestie związane z wywłaszczeniem nieruchomości regulują przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami. Procedura ta polega na ograniczeniu, a w niektórych przypadkach pozbawieniu prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego.

Wywłaszczenie stosuje się wówczas, gdy danej inwestycji nie można zrealizować inaczej niż przez pozbawienie lub ograniczenie czyjegoś prawa do nieruchomości.

Kto decyduje o wywłaszczeniu nieruchomości? 

Wywłaszczenie nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz Skarbu Państwa lub samorządu, a decyzję w tej kwestii podejmuje starosta. Wywłaszczona może być cała nieruchomość albo jej część. Wszczęcie postępowania w sprawie wywłaszczenia poprzedzają rokowania z właścicielem lub użytkownikiem wieczystym, które również prowadzi starosta. Z kolei, jeżeli wywłaszczana jest nieruchomość na wniosek samorządu, takie rokowania prowadzi samorząd.

Procedura wywłaszczania nieruchomości na cele publiczne

Starosta składa wniosek do sądu o wpisanie do księgi wieczystej faktu wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego. W trakcie postępowania przeprowadza się rozprawę administracyjną. Następnie starosta wydaje decyzję o przejściu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub samorządu, który wystąpił o wywłaszczenie. Przejście nieruchomości na własność Skarbu Państwa następuje z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna.

Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie

Wysokość odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość ustala starosta. Jeżeli na wywłaszczonej nieruchomości są ustanowione inne prawa rzeczowe, np. służebność, odszkodowanie zmniejsza się o wartość tego prawa. Wysokość odszkodowania ustala się na podstawie wartości nieruchomości w dniu wydania decyzji i następuje to po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, który określa wartość nieruchomości. Odszkodowaniem dla właściciela nieruchomości może być też nieruchomość zamienna.

Zwrot wywłaszczonej nieruchomości

Jeżeli uległ zmianie cel, na jaki nastąpiło wywłaszczenie nieruchomości, można domagać się jej zwrotu. Nieruchomość wywłaszczona nie może zostać przeznaczona na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu. W takim wypadku właściciel nieruchomości lub jego spadkobierca (spadkobiercy) mogą domagać się zwrotu nieruchomości w terminie 3 miesięcy od powiadomienia o możliwości zwrotu. Zwrot nieruchomości wiąże się też dla jej właściciele z obowiązkiem zwrotu odszkodowania na rzecz Skarbu Państwa lub nieruchomości zamiennej, jeżeli była przyznana.